کتاب الامالی فی التفسیر والحدیث والادب تالیف شریف ابی القاسم علی ابن طاهر ابی احمد الحسین ره، علم الهدی ذوالمجدین 355 الی 436 هـ.ق (برادر سید رضی).
این اثر را می‌توان از تفاسیر موضوعی به شمار آورد که براساس نامگذاری آن در سه عنوان تفسیر بعض آیات قرآن، توضیح حدیث و اشعار اصیل عربی به رشته تحریر، درآمده است. در این اثر، بیش از یکصد مورد از آیات کریمه قرآن، ذکر شده و شکل تالیف آن، بدین نحو است که در مجالس مختلف (80 مجلس)، سوالاتی در زمینه‌های قرآن، روایات و اشعار عرب که فهم آن برای سوال کننده، مشکل بوده است را از سیدمرتضی (ره) پرسش می‌کردند و گاهی در برخی مجالس، وقت کل جلسه، تنها به موضوعی خاص، پرداخته می‌شد (سوال از یک موضوع و پاسخ بدان).
برنامه کاری هر مجلس، بدین شکل است که ابتدا، آیه را ذکر کرده سپس روایات و بعد شعری می‌آورد که در اکثر موارد، این ترتیب رعایت می‌شود ولی بعضاً تنها به روایات یا اشعار، اشاره می‌کند مثل مجالس (10-11-12-13-17-18-19-20-21) که در این موارد با موضوعات غیرقرآنی، بحث را آغاز می‌کند و به پایان می‌رساند. مجموع مجالسی که در آن، آیات قرآنی به عنوان حسن ابتدا، انتخاب شده، 71 مجلس می باشد و در برخی از مجالس، چند آیه، مورد بحث قرار گرفته که در برخی از مجالس نیز، موضوع کاری تنها مباحث قرآنی بوده است؛ مثل مجالس (14-19-46-56-67-72-76).
روش اصلی مولف، ارائه تاویل آیات است که پس از ذکر هر آیه کریمه، عنوان می‌کند و با آوردن آیات قریب به مضمون آیه مورد نظر (تفسیر قرآن به قرآن) و بسط آن به معنی لغوی و استشهاد ادبی به بیان و توضیح آن می پردازد. ایشان پس از بیان تاویل، نیم نگاهی نیز به اشکالاتی که احیاناً بر ضد جواب وی وجود دارد، داشته و ضمن بیان این شبهه که بعضاً در تفاسیر تابعین (از قبیل عکرمه، مجاهد، یحیی بن یعمر، مسلم بن صبیح) نیز یافت می شود، به پاسخ آن می‌پردازد (مجلس 29) در بعضی از مجالس نیز، روایاتی را در تایید سخن خود آورده است، چنانکه در این سبک از تفسیر با ارائه اشعاری بلیغ وجهی ادبی از آیه را نیز بیان می‌کند.
مولف، خود به ارائه سؤال به شکلی جدید که باعث ایجاد شبهه‌ای شود و صرفاً مفهوم آیه را نیز در بر گیرد، می‌پردازد و در ادامه با پاسخگویی به آن به طریقی نو، در رد این شبهه، اقدام می‌کند. این اثر را می توان در شمار آثاری با رویکرد تفسیر موضوعی، به شمار آورد.
بررسی پاسخهای مؤلف در مورد دفع شبهه، نشانگر تبحر وی در تفسیر و توضیح آیات می باشد که در بعضی از موارد نیز، برای یک موضوع، چند جواب مختلف آورده (با توجه به اختلاف قرائات و استناد به نظرات حفص از عاصم و ابی جعفر مدنی) که هر کدام از آنها برای فهم آیه، کفایت می‌کند.
در برخی از موارد نیز، براساس مناسبتی خاص، سوال کننده، سوالی را در رابطه با تاویل آیات می‌پرسد و در ادامه، روایتی را می یابد که مفهومی، مخالف مفهوم آیه دارد. سیدمرتضی، ضمن پاسخ‌گویی به روایت نیز اشاره می کند تا مخاطب پاسخی کافی و در خور فهم دریافت کند و جناب سید مرتضی (ره) نیز پس از پاسخگویی و ارائه تاویلی مطابق مذهب شیعه ائمه اثنی عشری (علیهم‌السلام) برای آیه، نظری نیز به روایت دارد و روایت را به شکلی ترجمه و توضیح می‌دهد که نه تنها از نظر مفهومی، مخالفتی با آیه مورد بحث ندارد بلکه موید و موضح آیه نیز می‌باشد.
در انتها نیز، شایان ذکر است که این کتاب به عنوان یکی از منابع دکتری تخصصی رشته‌های زیر گروه معارف اسلامی و خاصه رشته علوم قرآن و حدیث نیز می‌باشد. جهت آشنایی با سبک نگارش و تالیف، بخشی از کتاب، ذکر می‌شود.
ان سئل سائل عن قوله تعالی (ما منعک ان تسجد لما خلقت بیدی)... فقال کیف اضاف الی نفسه الید و هو ممن یتعالی عن الجوارح ... الجواب قلنا فی هذه الآیة وجوه... اولها ان یکون قوله تعالی... جاریاً مجری لما خلقت انا و ذلک مشهور فی لغة العرب یقول احدهم هذا ما کسبت یداک و ماجرت علیک یداک فاذا ارادوا نفی الفعل عن الفاعل استعملوا فیه هذا الضرب من الکلام.... و ثانیها ان یکون معنی الید هنا النعمة ولااشکال فی ان احد محتملات لفظه الید النعمة ... ثالثها ان یکون معنی الید ههناالقدرة و ذلک ایضاً معروف من محتملات هذه اللفظة بقول القائل مالی بهذا الامر من یدو لایدان و ما یجری مجری ذلک المعنی اننی لااقدر علیه و لا اطیقه ولیس المراد بذلک اثبات قدرته علی الحقیقة بل اثبات کون القادر قادراً فکانه تعالی قال ما منعک ان تسجد لما خلقت و انا قادر و نفی کونه قادراً بلفظ الید الذی هو عبارة عن القدرة.